Kaybolmuş veya Hata Sonucu Ele Geçmiş Eşya Üzerinde Tasarruf Suçu
Türk Ceza Kanunu’nun 160. maddesinde düzenlenen bu suç, kişinin kaybedilmiş olması nedeniyle malikinin zilyetliğinden çıkmış olan ya da hata sonucu ele geçirilen eşya üzerinde, iade etmeksizin veya yetkili mercileri durumdan haberdar etmeksizin, malik gibi tasarrufta bulunmasıyla oluşur. Bu suç, basit bir hırsızlık suçu gibi görünse de esasında failin eylemi edinme anında değil, sonrasında gösterdiği irade ile suç oluşturur. Yani eşya failin eline tesadüfi veya hatalı olarak geçmiş olabilir; fakat bu durumu bilerek iade etmemesi ve tasarrufta bulunması suçu oluşturur. Failin kusurluluğunun oluşabilmesi için eşyayı eline geçirdiği anda bir kastı bulunmasına gerek yoktur. Ancak eşyanın kaybolmuş veya hatayla kendisine verildiğini anladığı andan itibaren iade yükümlülüğü doğar. Bu yükümlülüğe aykırı davranması, cezai sorumluluğun başlamasına neden olur.
Kaybolmuş veya Hata Sonucu Ele Geçmiş Eşya Üzerinde Tasarruf Suçunun Cezası
Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu TCK’nın 160. Maddesinde “Kaybedilmiş olması nedeniyle malikinin zilyedliğinden çıkmış olan ya da hata sonucu ele geçirilen eşya üzerinde, iade etmeksizin veya yetkili mercileri durumdan haberdar etmeksizin, malik gibi tasarrufta bulunan kişi, şikâyet üzerine, bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.” Şeklinde düzenlenmiştir. Görüleceği üzere ilgili suç bakımında bir yıla kadar hapis veya adli para cezası öngörülmüştür.
Kaybolmuş veya Hata Sonucu Ele Geçmiş Eşya Üzerinde Tasarruf Suçu Şikâyete Tabi Midir?
Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu şikâyete tabidir.
Kaybolmuş veya Hata Sonucu Ele Geçmiş Eşya Üzerinde Tasarruf Suçu Uzlaştırmaya Tabi Midir?
Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu uzlaştırmaya tabidir.
Zamanaşımı
Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu şikâyete tabi olduğundan zamanaşımı süresi 6 aydır.
Cezanın Ertelenmesi
TCK’nın 51. Maddesi uyarınca “İşlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir.” Dolayısıyla ilgili suç bakımından cezanın ertelenmesine karar verilebilir.
Adli Para Cezası
Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçunda hapis cezası veya adli para cezası olmak üzere seçenekli bir yaptırım öngörülmüştür. Bundan ötürü hapis cezası verilmesi durumunda adli para cezasına çevrilmesi mümkün olmayacaktır.
HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması)
İlgili suça ilişkin hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. HAGB kararı verilebilmesi için;
- Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması,
- Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,
- Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın; aynen iade, suçtan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekir.
Görevli Mahkeme
Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçunun yargılamasında görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
Emsal Kararlar
“Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçunyan yapılan soruşturma sonucunda talep edilen kanun yararına bozma talebinin incelenmesinde;Somut olayda, müştekinin cep telefon markasını ve IMEI numarasını da içeren dilekçesiyle cep telefonunun çalındığı iddiasıyla şikayetçi olduğu, anılan olaya dair olarak hiçbir araştırma yapılmadığı, telefonla ilgili HTS dökümleri temin edilerek, olay tarihinden sonra telefonu kullanan kişilerin tespitinin gerektiği, olayın gerçekleşmiş olduğu yere dair olarak müştekinin ayrıntılı beyanının alınmasını müteakip, olayın gerçekleştiği yerde bulunan işyerlerinin kamera kayıtlarının olup olmadığı araştırılarak, bulunması halinde görüntü dökümlerinin yapılması gerektiği anlaşılmakla, soruşturmanın genişletilmesine karar verilmesi, sonucuna göre kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın esası hakkında bir değerlendirme yapılması gerekir.” (Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2018/2766 E., 2018/6733 K., 23.05.2018 T.)
“H.. Ç..’ın 2007 yılında Van ili Erciş ilçesinde meydana gelen sel felaketinde kendisine ait ruhsatlı av tüfeğinin kaybolduğunu belirterek 10.02.2009 tarihinde Erciş Kaymakamlığı’na başvurduğu ve mahalli gazeteye kayıp ilanında bulunduğu, sanık hakkında kasten adam öldürme suçu nedeniyle yürütülen soruşturma kapsamında suçta kullanılan adli emanete kayıtlı suça konu tüfeğin H.. Ç..’a ait olduğunun anlaşılması, sanığın savunmasında söz konusu av tüfeğinin vefat eden babasından kaldığını belirtmesi nedeniyle sanığın eyleminin TCK’nın 160.maddesinde düzenlenen kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf etme suçunu oluşturduğunun anlaşılması karşısında, av tüfiği sahibi H.. Ç.. ve sanık duruşmaya davet edilerek H.. Ç..’dan şikayetçi olup olmadığı hususu sorularak, şikayetten vazgeçtiğini beyan etmesi durumunda sanıktan şikayetten vazgeçmeyi kabul edip etmediği sorularak sonucuna göre, TCK’nın 160.maddesinde düzenlenen kaybolmuş veya hata sonucu ele geçirilen eşya üzerinde tasarruf suçundan hüküm kurulması veya bu suçtan TCK’nın 73/4-6 ve 5271 sayılı CMK’nın 223/8. maddeleri gereğince davanın düşmesine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, suç vasfında yanılgı sonucu aynı yasanın 165.maddesi gereğince uygulama yapılması,
Bozmayı gerektirmiş, sanık ve müdafiinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün bu sebepten dolayı BOZULMASINA” (Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2014/20137 E., 2015/23869 K., 23.12.2015 T.)
“Olay günü, dinlenme tesisinde mola veren mağdurun, lavaboya gittiği esnada içerisinde nüfus cüzdanı, sürücü belgesi, para, çek ve çeşitli kartvizitlerin bulunduğu cüzdanını lavaboda unutması, kısa süre sonra geri döndüğünde cüzdanını bulamaması, aynı lavaboya gelen sanığın suça konu cüzdanı alması, içerisinde bulunan parayı harcaması, çeki tahsil etmek amacıyla bankaya gittiği gün kimliğinin tespit edilerek yakalanması biçiminde gerçekleşen olayda; kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçunun hukuki konusunu oluşturan eşyanın kaybedilmiş olmasından söz edebilmek için malın sahibinin eşyanın nerede olduğunu bilmemesi ve eşyanın egemenlik alanından çıkması, dolayısıyla ona sahip olma olanağının kalmamış olmasının arandığının, somut olayda mağdur tarafından suça konu cüzdanının, bıraktığı lavaboda olduğunun bilindiği ve lavabodan ayrıldıktan kısa süre sonra unuttuğu cüzdanını almak için döndüğünde cüzdanının yerinde olmadığını fark ettiği, diğer yandan sanığın da elde ettiği cüzdanın, içinde bulunan kimlik ve ehliyet sayesinde mağdura ait olduğunu bildiği anlaşılmakla; sanığın eyleminin 5237 sayılı TCK.nın 142/1-b maddesinde düzenlenen hırsızlık suçunu oluşturduğu gözetilmeden, eylemin nitelendirilmesinde hataya düşülerek aynı Yasanın 160. maddesinde düzenlenen kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçunu oluşturduğu gerekçesiyle şikayet yokluğu nedeniyle düşme kararı verilmesi,
SONUÇ: Bozmayı gerektirmiş, O yer Cumhuriyet Savcısının temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün bu sebepten dolayı istem gibi BOZULMASINA” (Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2013/16167 E., 2014/4878 K., 24.02.2014 T.)
Av. Gökhan AKGÜL & Av. Züleyha APAYDIN
