İhtiyati haciz geçici bir hukuki korumadır. Hukuki koruma, henüz nihai hukuki koruma gerçekleşmeden, yargılamanın sonucunun tehlikeye girmesine engel olmak amacıyla başvurulan yoldur. İhtiyati haciz ile amaçlanan para ve parayla ölçülebilen teminat alacaklarında alacaklının korunması ve semeresiz kalmamasıdır.
İhtiyati haciz müessesesi İcra İflas Kanununun 257-268 maddelerinde düzenlenmiştir.
İhtiyati Haczin Şartları
-Vadesi gelmiş bir alacak bulunmalı ve bu alacak para olmalıdır.
-Alacak rehinle teminat altına alınmamış olmalıdır.
-İhtiyati haczin yapılmasını ve alacağa ilişkin haklı gösterecek deliller bulunmalıdır.
-İhtiyati haciz talebinde bulunan alacaklı mahkemeye teminat yatırmalıdır.
İlama Dayalı İhtiyati Haciz
İlama dayalı ihtiyati haciz, alacaklı tarafından icra takibine geçilmeden önce alacağın varlığının tespiti amacıyla mahkemeden talep edilen bir ihtiyati haciz türüdür. Alacaklının mahkemeden alacağı ihtiyati haciz kararıyla borçlunun mal varlığı dondurulabilir. Bu kararla birlikte alacaklının alacağına koruma sağlanır. İcra İflas Kanunu m.259’a göre teminat, alacaklının ileride haksız çıkması nedeniyle borçlunun ve 3. kişinin uğrayacağı zararları karşılamak için alınmaktadır. Ancak alacak bir ilamdan kaynaklanıyorsa teminat gerekmemektedir. Dolayısıyla ilama dayalı ihtiyati hacizde teminat gerekmemektedir.
İlama dayalı ihtiyati haciz için, alacaklının mahkemeden alacağını ispatlaması gerekmektedir. Genellikle alacaklı taraf alacağını ispatlamak için ilgili mahkemeye dava açar. Davanın sonucunda mahkeme tarafından verilen ilamlı bir kararla alacaklının alacağı kesinleşir. Ardından alacaklı, bu ilamlı karar ile birlikte ihtiyati haciz talebinde bulunabilir.
Fatura Alacağına Dayalı İhtiyati Haciz
Fatura alacağına dayalı ihtiyati haciz; alacaklının, ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeyen borçludan fatura üzerindeki alacağının güvence altına alınması için başvurabileceği bir tedbirdir. Bu durumda alacaklı, faturanın varlığını ve tutarını kanıtlayan belgelerle birlikte mahkemeden ihtiyati haciz kararı talep eder.
Bu talep genellikle alacağın var olduğu ancak alacağın tahsilinin zor olduğu durumlarda alacaklı tarafından kullanılır. Alacaklının mahkemeden alacağı ihtiyatı haciz kararıyla borçlunun fatura bedelini ödememesi halinde alacaklı alacağını güvence altına almış olur. Bu kararla birlikte alacaklının alacağına koruma sağlanır.
İhtiyati haciz talebi için alacaklının, fatura ve ilgili belgelerle birlikte mahkemeye başvurması gerekmektedir. Mahkeme talebi değerlendirir ve değerlendirme sonucunda gerek görürse ihtiyati haciz kararı verir. Bu kararla birlikte alacaklı, faturanın tutarı kadar bir miktar borçlunun banka hesaplarına veya diğer mal varlıklarına bloke edilir. Borçlu, bu miktarı ödemediği sürece, alacaklı ihtiyati haciz uygulamasını sürdürebilir ve ileride tahsilat yapabilir.
İİK 259 neticesinde ihtiyati haciz talebinde bulunan alacaklı dava neticesinde haksız çıkması durumunda borçlunun zarara uğramaması için güvence olacak şekilde teminat yatırmalıdır.
Kambiyo Senedine Dayalı İhtiyati Haciz
Kambiyo senetleri ödeme vaadi içerir ve ticari işlemlerde sıklıkla kullanılan belgelerdir.
Alacaklı, kambiyo senedi üzerindeki alacağının güvence altına alınmasını sağlamak amacıyla, ilgili mahkemeden ihtiyati haciz kararı talep eder. Bunun için, alacaklının öncelikle kambiyo senedinin varlığını ve üzerindeki alacağı ispat etmesi gerekmektedir. Alacaklı, mahkemeye başvurarak talebini ve gerekli belgeleri sunar. Mahkeme alacaklının talebini değerlendirir ve gerek görürse ihtiyati hacze karar verir. Bu kararla, borçlunun kambiyo senetlerinden kaynaklanan borçlarının ödenmesi için banka hesapları, taşınır-taşınmaz mal gibi varlıklarına ihtiyati haciz uygulanır. Bu sayede borçlunun malvarlıkları dondurulmuş ve alacaklının alacağı güvence altına alınmış olur.
Kural olarak HMK 84 kapsamında
(1) Aşağıdaki hâllerde davalı tarafın muhtemel yargılama giderlerini karşılayacak uygun bir teminat gösterilir:
a) Türkiye’de mutad meskeni olmayan Türk vatandaşının dava açması, davacı yanında davaya müdahil olarak katılması veya takip yapması.
b) Davacının daha önceden iflasına karar verilmiş, hakkında konkordato veya uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırma işlemlerinin başlatılmış bulunması; borç ödemeden aciz belgesinin varlığı gibi sebeplerle, ödeme güçlüğü içinde bulunduğunun belgelenmesi.
(2) Davanın görülmesi sırasında teminatı gerektiren durum ve koşulların ortaya çıkması hâlinde de mahkeme teminat gösterilmesine karar verir.
(3) Mecburi dava ve takip arkadaşlığında teminat gösterme yükümlülüğü, bu yükümlülüğün tüm davacılar bakımından mevcut olması hâlinde doğar.
Kural olarak ihtiyati haciz isteyen tarafın teminat yatırması gerekse de kambiyo senet ilam mahiyetinde bir vesika olduğu için teminat gerekip gerekmediğini mahkeme tayin eder.
Uygulamada ekseriyetle kambiyo senedine (bono,çek vs) dayalı ihtiyati haciz taleplerinde mahkemece talep miktarının, alacağın %15’i kadar teminat talep edilmektedir.
———————————————————————————————————————
Yargıtay 23. Hukuk D. 209/2282 E. 2019/3683 K. ” İİK’nın 268/1. maddesi uyarınca ihtiyaten haczedilen mallar kesin hacze dönüşmeden, başka bir alacaklı tarafından haczedilirse ihtiyati haczi sahibinin İİK’nın 100. maddesi şartlarında resen ve muvakkaten iştirak edeceği, yine İİK’nın 138. maddesi uyarınca muvakkat hacizler için ayrılmış hisseler vaziyet anlaşılıncaya kadar sağlam bir bankaya, banka bulunmayan yerlerde mahkeme veya icra sandıklarına yatırılır şeklinde düzenleme getirildiği, bu durumda davalı tarafın dosyasındaki ihtiyati haciz alacağının İİK’nın 268. maddesi yollaması ile İİK’nın 100. maddesi uyarınca kendiliğinden hacze iştirak edeceği, ihtiyati haciz takipleri bakımından İİK’nın 138/4. maddesi uyarınca hisse ayrılması gerektiği gerekçesiyle şikayetin reddine dair verilen karar şikayetçi vekilinin istinaf talebi üzerine İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi’nin kararı ile başvurunun esastan reddine karar verilmiştir. Kararı şikayetçi vekili temyiz etmiştir……
……Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre şikayetçi vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle şikayetçi vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA karar verildi.
————————————————————————————————————————
Yargıtay 11. Hukuk D. 2018/3486 E. 2019/5280 K. “ davacı vekilince istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bursa Bölge Adliye Mahkemesince davacı talebi ihtiyati haciz olarak nitelendirilerek, davanın tespit davası olduğu, dava konusu yapılmayan alacak hakkında ihtiyati haciz kararı verilemeyeceği gerekçesiyle davacının tedbire yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Davacı vekilince, Bölge Adliye Mahkemesi’nin tedbire yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine yönelik hüküm kısmı temyiz edilmiş olup, 6100 sayılı HMK’nın 362/1-f bendi gereğince Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın temyizi kabil bulunmadığından, davacı vekilinin temyiz isteminin reddine karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz isteminin REDDİNE, 11/09/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”
Views: 11