UYUŞTURUCU MADDE TİCARETİ SUÇU

Hukukumuzda Türk Ceza Kanunu’nun 188’inci maddesinde düzenlenen uyuşturucu madde ticareti suçu; tanımı itibariyle de uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin, ruhsata aykırı veya ruhsatsız olarak imal, ithal veya ihraç edilmesiyle oluşan suç tipidir. Uyuşturucu madde ticareti suçunda korunan hukuki değer kamu güveni olup, suçun genel bağlamda mağduru, toplumun bireyleridir. Suç, özgü bir suç olmamakla beraber suçun faili herkes olabilmektedir.

TCK Madde 188/1 “Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve ikibin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.” şeklinde düzenlenmiştir.

TCK Madde 188/2 “Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.” şeklinde devam etmektedir.

TCK Madde 188/3 Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.”

TCK Madde 188/4 – a) “Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, bazmorfin, sentetik kannabinoid ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevleri olması,”

TCK Madde 188/4 – b) “Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi, hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.”

TCK Madde 188/5 “Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.”

TCK Madde 188/6 “Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.”

TCK Madde 188/7 “Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.”

TCK Madde 188/8 “Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.” şeklinde ifade edilmektedir.

Ayrıca,

TCK Madde 189 “Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.” şeklinde düzenlenmiştir.

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu kanun koyucu tarafından toplumsal düzenin korunması için üzerinde durulan ve bu nedenle sıkı düzenleme getirilen suçlardandır.

Türk Ceza Kanunu madde 188’de düzenlenen uyuşturucu madde ticareti başlığında toplanan suç için hukuki konuyu ikiye ayırmak gerekir. Türk Ceza Kanunu madde 188/1 ve 188/3’te düzenlenen suçların konusu uyuşturucu veya uyarıcı maddeler, Türk Ceza Kanunu madde 188/7’de düzenlenen suç tipinde ise uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan maddedir. Kanun koyucu ilgili maddelerde tüm uyuşturucu veya uyarıcı madde çeşitlerini tek tek saymamakla beraber “uyuşturucu veya uyarıcı etkisi yapan ve kişilerde bağımlılık meydana getiren bütün maddeler” şeklinde, bu suçun konusunu oluşturacak bir belirtme tanımı getirmiştir.

Türk Ceza Kanunu m.188’de yer alan uyuşturucu madde ticareti suçu seçimlik hareketli bir suç olarak düzenlenmiştir. İki grup eylemden herhangi birini gerçekleştirmek suretiyle bu suç işlenmesi mümkündür. Bu iki grup eylem:

Birinci grup; Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ithal, imal veya ihraç etmek,
İkinci grup; Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsata aykırı veya ruhsatsız olarak ülke içinde satmak, başkalarına vermek, sevk etmek, nakletmek, depolamak, satın almak, kabul etmek, bulundurmak şeklinde işlenebilir.

SUÇUN ŞİKAYETE BAĞLILIK DURUMU

Bu suç tipi kanunda ayrıca belirtilmediği için takibi şikayete bağlı değildir. Soruşturma ve kovuşturulması re’sen yürütülür. Cumhuriyet savcısı gerçekleşen fiili öğrendiği andan itibaren re’sen araştırma ve soruşturma yürütebilir.

SUÇUN UZLAŞTIMAYA TABİLİK DURUMU

Türk Ceza Kanunu’nda uyuşturucu madde ticareti suçu için uzlaştırma yolu düzenlenmemiştir. Dolayısı ile bu suç bakımından uzlaştırma yoluna gidilmesi mümkün değildir.

İŞLENİŞ ŞEKLİ BAKIMINDAN UYUŞTURUCU MADDE TİCARETİ SUÇU

Uyuşturucu madde ticareti suçu, kasten işlenen suçlardandır. Burada bahsedilen kast, genel kasttır. Failin; maddenin, uyuşturucu madde olduğunu bilmesi ve kanunda belirtilen eylemleri isteyerek yapması gerekir. Uyuşturucu madde ticareti suçunun, kanunda taksirli hali düzenlenmemiştir. Bu sebeple uyuşturucu madde ticareti suçunun taksirli olarak işlenmesi mümkün değildir.

TCK madde 188/1 kapsamında teşebbüs mümkündür. Buradaki önemli husus netice ile hareketin birbirinden ayrılabilir nitelikte olmasıdır. Ancak TCK 188/3 ve 188/7’deki sayılan eylemler sırf hareket sayılıp hareket ile birlikte netice gerçekleşeceğinden teşebbüs mümkün olmayacaktır.

DAHA ÇOK CEZAYI GEREKTİREN HALLER

Bir suç tipinde suçun temel şekline eklenen ve cezanın artırılmasını veya indirilmesini gerektiren hallere, suçun nitelikli halleri denmektedir. Uyuşturucu madde ticareti suçu için ağırlaştırıcı nedenler Türk Ceza Kanunu madde 188/3 vd. fıkralarında düzenlenmiştir. Bu haller;

Uyuşturucu madde ticareti suçunun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi
Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, bazmorfin, sentetik kannabinoid ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevleri olması,
Uyuşturucu ya da uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması
Uyuşturucu madde ticareti kapsamındaki fiillerin; tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi
Uyuşturucu ya da uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi
Uyuşturucu ya da uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesidir.

DAHA AZ CEZAYI GEREKTİREN HALLER

Türk Ceza Kanunu madde 188/6’ya göre “Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.” hükmü vardır.

ETKİN PİŞMANLIK MÜESSESESİ

Etkin pişmanlık müessesesi kanunda her suç tipi için düzenlenen bir müessese değildir. Yalnızca düzenleme bulunan suç tipleri için uygulanabilir. Uyuşturucu madde ticareti, etkin pişmanlık müessesesine elverişli bir müessesedir. Suçun işlendiği resmi makamlar tarafından bilinmeden önce pişmanlığının belirtilmesinde ilgili makama suçu bildirmesi, suç ortaklarının yakalanmasına sebep olursa cezaya hükmolunmaz. Eğer ki suçun yetkili makamların öğrenmesinin ardından bir etkin pişmanlık durumu gerçekleşiyorsa diğer suç ortaklarının bulunmasına vesile olursa da cezanın dörtte birden yarısına kadar cezanın indirimini görebilir.

SUÇUN TABİ OLDUĞU İNFAZ REJİMİ

Uyuşturucu madde ticareti suçunun soruşturması ve kovuşturulması hiçbir koşula bağlı olamamakla beraber suçun takibi re’sen yapılacaktır. TCK madde 188 kapsamında görevli ve yetkili mahkeme, suçun işlendiği yer Ağır Ceza Mahkemeleridir

TCK 188/1’in uygulanması söz konusu ise verilecek ceza, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezasıdır.

TCK 188/3’ün uygulanması söz konusu ise verilecek ceza, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezasıdır.

TCK 188/7’nin uygulanması söz konusu ise verilecek ceza sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezasıdır.

Türk Ceza Kanunu gereği adli para cezası, 1 yıl veya altında olan hapis cezaları adına verilmekte olup hapis cezasının paraya çevrilmesidir. Uyuşturucu madde ticareti suçu bakımından, cezanın sınırı bakımından failin cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkündür.

Hapis cezası hükmedien kişi, cezaevinde kaldığı süre boyunca iyi halli olduğu ve sosyal hayata uyum sağlayacağı kanaatine varılırsa; kalan ceza, cezaevinin dışında, dışarıda olacağı bir biçimde geçirmesine koşullu salıverilme denir. Bir diğer ifade şekli de şartlı tahliyedir. Uyuşturucu madde ticareti suçunda koşullu salıverme yani şartlı tahliye uygulaması mümkündür faka hükümlünün cezasının yaklaşık olarak dörtte üçünü infaz kurumunda çekmiş olması gerekmektedir. Çocuklar için bu oran üçte iki şeklindedir.

5275 sayılı İnfaz Kanunu’na göre, 30.03.2020 tarihinden sonra işlenen suçlarda, hükümlü kimsenin denetimli serbestlikten faydalanabilmesi için açık ceza infaz kurumunda bulunması veya bu kuruma ayrılmaya hak kazanması ve iyi halli olması gerekmektedir. Uyuşturucu madde ticareti suçu denetimli serbestlik uygulamasına da elverişli bir suç tipidir. Koşullu salıverilme süresine 1 yıl ve daha az süre kalanlar bakımından denetimli serbestlik uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Bu süre konusunda kanun koyucu bazı istisnalar da belirlemiştir. 0-6 yaş aralığında çocuğu bulunan kadın hükümlüler 30.03.2020 tarihinden sonra işledikleri suçlardan ötürü 2 yıllık denetimli serbestlik süresine tabi olurlar. Şayet hükümlü kimse 65 yaşının üzerindeyse ve maruz kaldığı hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız başına sürdüremiyorsa denetimli serbestlik için gereken süre ise 3 yıl olarak belirlenmiştir.

Türk Ceza Kanunu’na göre hapis cezasının ertelenmesi kararı, hükümlünün almış olduğu cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçmesidir. Uyuşturucu madde ticareti suçunun cezasının 2 yılın üzerinde olması sebebiyle, hapis cezasının ertelenmesi mümkün değildir.

Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, 2 yıl veya altında olan hapis cezaları için verilmekte olup Uyuşturucu madde ticareti suçu yaptırımının sınırı nedeniyle hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi mümkün değildir.

UYUŞTURUCU MADDE TİCARETİ SUÇU ÖRNEK YARGITAY KARARLARI

Dosya içeriğine göre; 06.10.2015 günü “Alaşehir İlçesi … İlköğretim Okulu köşesinde kırmızı renkli şarzlı motorsiklet ile bekleyen … isimli şahısın üzerinde çok miktarda uyuşturucu hap bulunduğu” yönünde alınan ihbar üzerine kolluk görevlilerinin belirtilen yerde yaptıkları araştırma esnasında, bahse konu … İlköğretim Okulu yanında bulunan bulvar üzerinde motorsiklet ile seyir halinde olduğu görülen sanığın durdurulduğu ve yapılan üst aramasında 42 adet uyuşturucu hap ve net 0,162 gram esrar ele geçirildiğinin anlaşılması karşısında; sanığın 06.10.2015 tarihli olayda bahse konu okula 200 metre mesafe içerisinde motorsikleti ile seyir halinde iken iradesi dışında durdurulduğu, sanığın söz konusu yerde uyuşturucu maddeyi satma, satışa arzetme, başkalarına verme, üzerindeki uyuşturucu maddelerle orada durma ve bekleme gibi bir hareketinin kanıtlanamadığı ve 15.10.2015 tarihli olayda ise, diğer sanık …’in suçuna iştirak ettiğine ilişkin kuşkuyu aşan yeterli ve kesin delil bulunmadığı dikkate alınarak, TCK’nın 188. maddesinin 4. fıkrasının (b) bendinde belirtilen yerlerin yakınında TCK’nın 188. maddesinin 3. fıkrası kapsamında iradeli bir eyleminin tespit edilmediği gözetilmeden, sanık hakkında TCK’nın 188. maddesinin (4). fıkrasının (b) bendi gereğince artırım yapılarak fazla cezaya hükmolunması,

Yasaya aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, re’sen de temyize tabi olan hükmün BOZULMASINA,15.03.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (Yargıtay 10. Ceza Dairesi – Karar: 2018/2658)

2- Oluşa ve dosya içeriğine göre, suç tarihinde Karabük Eğitim ve AraştırmaHastanesine yarı baygın şekilde getirilen ve haklarında kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçundan yargılama yapılan sanıklar …. ve …’nın, …’ya ait evde bulundukları esnada eve sonradan gelen sanığın beraberinde kullanmak amacıyla getirdiği uyuşturucuyu birlikte kova yapmak suretiyle içtikleri ve temyiz dışı diğer sanıklar … ve …’nın hastaneye kaldırıldıkları olayda; sanığın sabit olan eyleminin temin ettiği bir miktar uyuşturucuyu …’ya ait evde diğer sanıklarla birlikte kullanmak olduğu ve beraberinde getirdiği uyuşturucu maddenin zilyetliğinin veya yararlanılmasının diğer sanıklara müstakilen devredilmemesi karşısında, sanığın eyleminin kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçunu oluşturduğu ve sanık hakkında ayrıca “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma” suçundan hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiğide göz önüne alınarak, sanığın beraati yerine, yazılı şekilde mahkûmiyetine karar verilmesi,
Kanuna aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde görülmüş olduğundan, hükmün BOZULMASINA, 21.10.2020 tarihinde oy birliği ile karar verildi. (Yargıtay 10. Ceza Dairesi – Karar: 2020/6042)